Rehberlik Servisi Hizmetleri

Rehberlik Hizmetleri

İlkokul kademesi 6-10 yaş somut işlemler dönemini kapsadığı için öğrencilerle yapılan psikolojik danışma ve rehberlik faaliyetlerinin niteliği oldukça önemlidir. Elbette bu kademede sadece öğrencilere yönelik yapılan çalışmalar yeterli gelmeyecektir. Bu sebeple, yapılan çalışmaların etkililiğini arttırmak amacıyla veli ve öğretmenle işbirliği kurmak olmazsa olmazdır. Kendini tanıma, ders çalışma alışkanlığı kazanma, yaşam becerilerini geliştirme, kişisel sınırlarını koruma gibi çocukluk çağında edinilmesi gereken birçok kazanım, ilkokul psikolojik danışmanlarının özverili çalışmaları ile öğrencilere kazandırılacaktır.

İlkokul kademesinde çalışan okul psikolojik danışmanlarının görev ve sorumlulukları nelerdir?  Öğrenci ve velilerle yapılacak hangi çalışmalar önem arz etmektedir? Yazımızın devamında konu ile ilgili tüm sorularınıza cevap bulabilirsiniz. Keyifli okumalar dileriz.

Millî Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği'ne göre;

MADDE 7 – 

a) Okul öncesi dönemde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri; çocuğun kendini tanıması, sosyalleşmesi, özgüven geliştirmesi, sınırlarını keşfetmesi, okula uyum sağlaması, okula ve öğrenmeye yönelik olumlu tutum geliştirmesi, yetenek ve ilgi alanları hakkında farkındalık kazanması amacıyla yürütülür.

b) İlkokul kademesinde rehberlik hizmetleri; öğrencinin okula uyum sağlaması, eğitim ortamlarına ve öğrenmeye yönelik olumlu tutum geliştirmesi, öğrenmeyi öğrenme ve öğrendiklerini aktarmaya yönelik bilişsel beceriler kazanması, kendini tanıması, özgüven geliştirmesi, duyguları tanıma ve ifade etme, arkadaş edinme, problem çözme gibi becerileri kazanması amacıyla yürütülür. 

Yönetmelik ve tecrübelerimiz doğrultusunda ilkokul kademesinde yapılması gereken Rehberlik ve Psikolojik Danışma faaliyetlerini başlıklar halinde inceleyelim.

ÖĞRENCİ ÇALIŞMALARI

1- Bireysel Görüşmeler: Okul psikolojik danışmanları olarak belki de en çok zamanımızı alan kısım öğrencilerle yaptığımız görüşmelerdir. Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetinin sadece problemli öğrencilere yönelik değil tüm öğrencilere yönelik olduğu anlayışının bütün paydaşlarca benimsenmesi ve önleyici rehberlik faaliyetlerinin yürütülmesi oldukça önemlidir. Öğrencilerin görüşme talep etmeleriyle, velilerden ve öğretmenlerden gelen dönütlerin değerlendirilmesiyle ya da envanter, test vb. uygulamaların değerlendirilmesi sonucunda görüşme yapılacak öğrencilerin planlaması yapılabilir. Görüşmelerin planlanabilmesi için randevu sistemi oluşturmak faydalı olacaktır. İlkokul kademesinde öğrenci ile görüşme yapmak ortaokul ve lise kademelerine göre daha zorlayıcıdır. Bu sebeple küçük yaş grubuyla iletişimimizi kuvvetlendirmek, onları daha iyi anlayabilmek için resim ve oyuncakları kullanmak gerekmektedir. İlkokul kademesinde çalışan meslektaşlarımıza Çocuklarla Görüşme Teknikleri, Resim Analizi ve Oyun Terapisi Eğitimini almalarını şiddetle tavsiye ediyoruz.

2- Grup Görüşmeleri: Plan dâhilinde ihtiyaç duyulan konu ile ilgili küçük grup görüşmeleri yürütülebilir. Ders çalışma becerisi kazanma, atılganlık eğitimi, duyguları fark etme ve ifade etme, problem çözme becerisi kazanma, dikkat geliştirme çalışmaları vb. konularda benzer güçlükleri yaşayan öğrencilerle grup çalışmaları gerçekleştirilebilir.

3- Grup Rehberliği: Öğrenci ihtiyaçlarının göz önünde tutularak seminer konularını belirlemek ve yıl içerisinde öğrencilerle bir araya gelmek gerekmektedir. Grup rehberliği aynı anda tüm öğrencilerle etkileşimi sağladığı için gereklidir. Aynı zamanda seminerler aracılığıyla, konu ile ilgili güçlük yaşayan öğrencilerin bizlere ulaşmalarını da kolaylaştırmış oluruz. İlkokul kademesinde öğrencilere yönelik düzenlenebilecek bazı seminer konuları şu şekildedir:

• Sorumluluklarımız (evde, okulda, toplumda)
• Verimli Ders Çalışma Yolları
• Akran Zorbalığı
• Sağlıklı Yaşam (kişisel temizlik, okul temizliği, çevre temizliği)
• Kişisel Sınırlar -Mahremiyet Eğitimi
• Bilinçli Teknoloji Kullanımı
• Motivasyon Arttırma
• Meslekleri Öğreniyoruz
• Ergenlik Dönemi ve Ortaokul Tanıtımı (4. sınıflar için)

4- Öğrencilere Uygulanan Test ve Envanterler: Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinde test ve envanterler birer araç olarak kullanılmaktadır. Özellikle 1 ve 2. sınıflara envanter uygulamak gelişim dönemleri itibariyle pek mümkün değildir. Yine de "Bir Aile Çiz", "Bir İnsan Çiz" gibi yöntemler küçük yaş grubu çocuklarla çalışırken işlevsel olacaktır. Onun dışında ilkokulda çalışan psikolojik danışmanlar "Özel Öğrenme Güçlüğü", "Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite", "Zihinsel Yetersizlik" vb. şüphesiyle yönlendirilen birçok öğrenciyle görüşürler. Bu sebeplerle gelen öğrencileri değerlendirmeye yönelik materyalleri edinmek gerekmektedir. Ayrıca 1. sınıfa başlaması istenilen fakat hazırbulunuşluğunun yeterli olduğundan emin olunamayan öğrencileri değerlendirmek için okul olgunluğu envanterini kullanmak gerekmektedir.

İlkokul kademesinde kullanılan bazı test ve envanterlere aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz:

https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_05/21151730_FORM_HARITASI_21.05.19.pdf

VELİ ÇALIŞMALARI

Psikolojik danışmanlık ve rehberlik hizmeti sadece öğrencileri değil aynı zamanda ebeveynleri de kapsamaktadır. Velilerin görüşme talep etmesiyle, öğretmenlerden gelen dönütler ya da öğrenciyle yapılan görüşmenin ardından gerek görüldüğü durumlarda randevu yolu ile görüşmeler gerçekleştirilebilir. Öğrencilerle olduğu gibi benzer güçlükleri yaşayan ya da benzer konularda kendilerini geliştirmek isteyen veliler ile de belli bir plan dâhilinde birkaç oturumluk grup çalışmaları yapılabilir. Bu grup çalışmaları öğretmen-veli diyaloğunu geliştirdiği gibi çocuk ve ebeveyn arasındaki ilişkiyi de güçlendirmeye yardımcı olacaktır.

Seminer çalışmaları aynı anda birden fazla kişiye ulaşılabilirliği sağladığı ve zamandan tasarruf ettirdiği için biz psikolojik danışmanların en önemli araçlarından birisidir. Velilerle en çok etkileşimi sağlayan yöntem ise yine seminerlerdir. Psikolojik danışmanlar tarafından gerçekleştirilen seminerler, ebeveynlerin hem kendilerine dair farkındalıklarını geliştirmelerini hem de psikososyal ve akademik gelişim konusunda bilinçlenmelerini sağlamaktadır. Seminerlerden sonra soru-cevap yapılması ise hem etkileşimi arttıracak hem de velilerin benzer güçlükleri diğer ailelerin de yaşadığı gerçeğini görmelerini sağlayacaktır. Velilerin ihtiyacını göz önünde bulundurarak seminer konularını düzenlemek gerekmektedir. İlkokul kademesinde velilere yönelik düzenlenebilecek bazı seminer konuları şu şekildedir:

• Okula Uyum ve Okul Fobisi
• Davranış Sorunları ve Uyum Problemleri
• Ders Çalışma Alışkanlığı Kazandırma
• Anne-Baba Tutumları ve Çocuk Üzerindeki Etkileri
• Özel Gereksinimi Olan Öğrenciler
• Aile İçi İletişim
• Olumlu Davranış Geliştirme
• Çocuklarda Mahremiyet Eğitimi ve İstismar
• Bilinçli Teknoloji Kullanımı
• Sorumluluk Bilinci Kazandırma

ÖĞRETMEN ÇALIŞMALARI

Psikolojik danışmanların okuldaki tüm öğretmenlerle temas halinde ve işbirliği içinde olmaları gerekmektedir. Bu hem öğrencileri tanımak hem de rehberlik faaliyetlerinin kesintiye uğramadan devam edebilmesi için gereklidir. Sene içinde ara ara öğretmenlerle sınıfı hakkında konuşmak, öğretmen tarafından iletilen özel durumları not almak ve bununla ilgili çalışmalar yapmak gerekebilir. Öğretmen ve öğrencilerin ihtiyaçları göz önünde tutularak dönem dönem öğretmenlere yönelik seminer çalışmaları yapmak faydalı olmaktadır. İlkokul kademesinde öğretmenlere yönelik düzenlenebilecek bazı seminer konuları şu şekildedir:

• Psikolojik danışma ve rehberlik servisine öğrenci yönlendirme esasları ve ilkeleri
• Okula uyum süreci
• Davranış ve uyum problemleri
• Etkili iletişim
• Ödül ceza uygulamaları
• Sınıf rehberlik hizmetlerinin kalitesini arttırma
• Özel gereksinimli öğrenciler ve BEP hazırlama süreci