verimli ders çalışma

Verimli Ders Çalışma Teknikleri

Hepimiz, çocuklarımızın zamanını verimli değerlendirmesini, etkili bir biçimde ders çalışmasını, ödev ve sorumluluklarını zamanında yerine getirmesini bekleriz. Ancak, bu konuda çocuklarımızda bu becerileri geliştirebilmek için küçük yaşlardan itibaren onlara kendi başlarına hareket etme fırsatını vermemiz çok önemlidir. Böylece neler yapabildiklerini görüp kendilerine güvenlerinin artmasına ve davranışlarının sorumluluğunu alma becerilerini geliştirmelerine katkıda bulunabiliriz. Örneğin, kendi başlarına yemek yemelerine izin vermek, çantalarını kendilerinin hazırlamalarına destek olmak gibi. Özetle, onların yapmaları gerekenleri üstlenmek yerine, yol gösteren bir rehber olmayı benimsemeliyiz. 

Okul öncesi dönemde ve ilköğretim yıllarında, gelişimlerine uygun sorumluluklar vermeye başlarsak, öğrenim yaşantıları boyunca ödev ve ders çalışma sorumluluğunu almaları ve bu konuya belli bir sistem içinde yaklaşmaları için çok önemli bir temeli atmış oluruz. Bugüne dek verimli ders çalışma konusunda çeşitli güçlükler yaşamış olabiliriz ya da evimizde bu konunun çok iyi yerleşmediğini düşünebiliriz. Sistemli bir davranış biçimi ve belli düzenlemelerden oluşan bir yeniden yapılandırma çocuğumuza ve ev ortamına olumlu katkıda bulunabilir. Özellikle okula yeni başlayan çocuklar, ders çalışma alışkanlığını edinebilmek için ailelerinin desteğine gereksinim duyarlar. Başlangıçta bu desteği vermek, ödev yaparken onun yanında bulunmakla eş anlamlıyken, zaman içinde sadece danışabileceği biri konumuna gelmeyi bekleriz.  

Çocuğumuzun ders çalışma alışkanlığını edinebilmesi ve kendi başına verimli çalışabilmesi için biz ailelere düşen görevler nelerdir?  

ÇALIŞILACAK YERİN BELİRLENMESİ  

Her aile çalışma ortamları yaratılması açısından farklılıklar gösterebilir. Bazı çocuklar aileden birinin gözetimi altında salonda veya mutfak masasında daha iyi çalışırken bazılarıysa engellenmeyecekleri sessiz bir ortamda, örneğin odalarında çalışmayı tercih ederler. Bazı çocuklar müzik dinleyerek çalışırlar, bu onların dikkatlerini yoğunlaştırmalarına yardımcı olur. Bazıları için etraftan gelen gürültü rahatsız edici, dikkat dağıtıcı olabilir. Bu nedenle çocuğunuz ders çalışırken televizyon, telefon gibi onu rahatsız edebilecek etkenleri gözden geçirmek çok yararlı olabilir.  Çocuğumuzla, hangi ortamların ve koşulların daha iyi olacağını saptamak amacıyla birkaç deneme yapabilir, çeşitli durumları deneyerek çocuğumuzun yaptığı ödevi, ne kadar zaman aldığını ve onun davranışlarını ve tepkilerini değerlendirmeye çalışabiliriz. Bu gözlemlerimiz sonucunda doğru çalışma ortamını daha sağlıklı belirlemiş oluruz.  

GEREKLİ MALZEMELERİN HAZIRLANMASI  

İlköğretimin ilk yıllarında çocuklar, ödeve başlamadan önce kalem, kağıt, cetvel gibi malzemeleri hazırlarken çok zaman harcarlar. Buna engel olmak için, çocuğumuzun çalışma masasında onun gereksinim duyacağı bütün malzemeleri bulundurmaya özen göstermeliyiz. Örneğin, sözlük, fosforlu kalem, tükenmez kalem, makas, yapıştırıcı, seloteyp gibi malzemeleri de hazırlamamız çocuğumuzun ders yaparken ortamdan uzaklaşmasına dolayısıyla dikkatinin dağılmasına engel oluruz. Çocuğunuzun her ders için gerekli kağıtları içine koyabileceği dosyalar hazırlayabilirsiniz. Bu dosyaların içinde daha önce yapılmış ödevler, çözülmüş testler saklanabilir. Bu malzemeler ödev yaparken ya da sınava hazırlanırken işe yarayabilir.    Çocuğumuzun yaptığı ödevleri çantasına yerleştirmesinde ona yardımcı olabilirsiniz. Bunu birkaç kez birlikte yaparak öğrenmesini sağlayabilirsiniz.    Eğer çocuğunuz her gece başka bir yerde çalışıyorsa, malzemelerini koyacağı plastik bir sepet edinebilirsiniz. Eğer birden fazla çocuğunuz varsa, her biri için ayrı bir sepet hazırlamak uygun olabilir. Bunlar taşınabileceği için kullanışlı olacaktır. Aynı zamanda çocuğunuzun okuldan gelir gelmez çantasını boşaltabileceği bir sepet, leğen de işe yarayabilir. Böylece hem çanta boşalmış ve temizlenmiş olur, hem de okuldan gelen mesajları anında öğrenmiş olursunuz.  

ÖDEVLERİN DÜZENLENMESİ VE ÖNCELİKLERİN SAPTANMASI  

Ödev yapmaya o günkü ödevlerinin neler olduğunu belirleyerek başlamak yararlı olur. Hatta, ayrı bir kağıda, o gün yapılacakları listelemek de yararlı olur. Böylece yapılacakları programlayarak uzun ve kısa sürecek olanları, önce başlanması gerekenleri görmek ve sıraya koymak kolaylaşacaktır.    Ödevlerin düzenlenmesinde aşağıdaki sırayı izleyebilirsiniz:  

1. Ödevleri listeleyelim.

2. Çocuğumuzun gerekli kitapları, kaynakları, ödev kağıtlarını eve getirdiğinden emin olalım.

3. Uzun ödevleri küçük, kısa parçalara ayıralım.

4. Çocuğumuzun belli bir süre içinde tamamlaması gereken ödevleri, raporları, ya da öğrenmesi gereken konuları saptayıp ödev listelerine ekleyelim. 

5. Çocuğumuzun ödevini hangi sıra ile yapacağına karar vermesine izin verelim. Çocuğumuzun kolay diye kabul ettiği ve daha zevkle yaptığı  ödevlerle başlayıp araya daha zorlandıklarını koyarak tamamlaması iyi bir yöntem olabilir.

6. Çocuğumuzla birlikte ödevin ne kadar süreceğine ilişkin bir tahmin yapalım.

7. Ödevini tamamlaması için ona uygun süre verdiğimizden emin olalım. En fazla 40 dakikalık bir çalışma süresinden sonra ara vermesine fırsat verelim. 

8. Bazen çocukların ödevlerini tamamlamalarına engel olan bazı olaylar olabilir (spor karşılaşmaları, doktor randevuları, ailevi olaylar, vb.). Haftada bir kez (pazar akşamüstü bu iş için uygun olabilir) çocuğumuzla birlikte haftalık takvimimizi oluşturabiliriz. Böylece ödev zamanları planlanacağı için, çocuğumuzun yapmaktan zevk alacağı diğer etkinliklere de yer kalabilir.   

BAŞLAMAK  

Genellikle çocuklar en büyük güçlüğü ödev yapmaya ya da ders çalışmaya başlama aşamasında yaşarlar. Ailelerin pek çok defa bu konuda yakındıklarını biliriz. Bu konuda ona yardımcı olabilmek için gününü birlikte planlayabiliriz. Tam gün okulda olduğunu göz önüne alarak onunla birlikte yapacağımız bir çalışma planı bu konuda çok etkili olacaktır. Bunu yaparken yaşına uygun dinlenme molaları ve çalışma süreleri belirlemeniz onu anladığınız ve takdir ettiğiniz mesajıyla pekiştirildiğinde ödev sorumluluğu kazanmasında işe yarayacaktır. Ayrıca, çocuğunuzun ödevlerine ''kolay'' yapabildikleri ile başlaması daha yararlı olacaktır. Bazı çocuklar ise zor olanı ile başlayıp ondan bir an önce ''kurtulmayı'' yeğlerler. Ödev yapma konusunda sıkıntı yaşamıyorlarsa bunun bir sakıncası yoktur aksi takdirde çok engelleyici olabilir.   

ÖDEVE İLİŞKİN ÖNERİLER  

Özellikle ilk yıllarda ödevin yapılmasını bir oyun haline getirebilirsiniz. Çocuğunuzdan ödevini tamamlamasının ne kadar süreceğini tahmin etmesini isteyebilir, zamanı ayarlayabileceği bir çalar saat yardımı ile bu sürede bitirip  bitiremediğini görebilirsiniz. Ayrıca bir matematik probleminin çözümü için zaman tutarak ne kadar kısa sürede çözebileceği konusunda iddiaya girerek ödev yapmayı eğlenceli bir hale getirebilirsiniz. Eğer bir ödev çocuğunuzun dayanamayacağı kadar (aralar verilse bile) uzun sürüyorsa ve o konuya takılıp kalıyorsa ödevlerini tamamen bırakmasını bir başka konuya geçmesini önerebilirsiniz.   Birçok çocuk için ödeve başlamak zor olabilir. Bu durumla başa çıkabilmek için size aşağıdaki önerilerde bulunabiliriz:  

- Çocuğunuzdan ödevlerine ne zaman başlayacağına kesin olarak karar vermesini isteyin, zamanında (beş dakika gecikebilir) başladığında onu ödüllendirin.

- İlk beş dakika çocuğunuzun yanına oturun. İyi bir başlangıç yaptığından emin olun.

- Başlamadan önce ödevi ile ilgili onunla konuşun. Bu özellikle İngilizce yazılı ödevleri ve boşluk doldurma biçiminde olanlar için önemlidir. Çocuklar genellikle, başlayabilmek için sizin onları hazırlamanızı ve harekete geçirmenizi bekleyebilirler. Özellikle kendisini ifade etmekte zorlananlar için, okulun ilk yıllarında bu yardımınız çok yararlı ve önemlidir.

- Çocuğunuzun dikkatini ödevine vermesinde, kendisinden isteneni anlamasında ona yardımcı olmaya çalışın.

- Eğer çocuğunuz çalışmaya başlamakta zorlanıyorsa kısa bir süre sonra ara vermek yararlı olur. 

- Yeterli dinlenme araları verdiğimizden emin olalım. Birçok çocuk ara vermeden uzun süre ödevle uğraşmakta zorlanabilir. Bir saatlik bir sürede hiç ara vermemek yerine iki saatlik bir ödev yapma süresinde sık sık aralar vermek daha iyi sonuçlar verebilir. Bir çalar saat yardımı ile 5-10 dakikalık dinlenme süreleri belirleyip uygulayın. Bu aralarda bir şeyler yiyebilir, fiziksel eksersizler ya da yapmaktan hoşlandığı başka şeyleri yapabilir. Dinlenme aralarını, elindeki bitirmesi gereken bölümü bitirdikten sonra vermesi uygun olacaktır. Aksi takdirde, çocuk araya kadar kalan süreyi hayal kurarak geçirir. Bazı çocuklar ödev saatlerini programlarken TV' de sevdikleri programları izleyebilecekleri şekilde bir ayarlama yapabilirler.